Како еден од најголемите предатори што некогаш живееле, мегалодонот ја поттикнува човечката имагинација – и тоа со добра причина. Дали овој предатор бил само малку поголем и посилен од големата бела ајкула и дали сè уште демне во темните длабочини на океанот?
Ема Бернард, која работи како кустос во Природонаучниот музеј во Јужен Кенсингтон во одделот за фосили од риби и ајкули, помага да се одделат фактите од фикцијата.
Најголемата ајкула на светот
Најраните фосили на мегалодон (Otodus megalodon, порано познат како Carcharodon или Carcharocles мегалодон) датираат од пред 20 милиони години. Џиновската ајкула доминирала во океаните додека не изумрела пред 3,6 милиони години, пишува National Geographic.
Megalodon не била само најголемата ајкула на светот, туку и една од најголемите риби што некогаш постоеле. Проценките сугерираат дека можела да порасне меѓу 15 и 18 метри во должина, три пати подолго од најголемата забележана Голема бела ајкула.
Бидејќи не постои целосен скелет од мегалодон, овие бројки се засноваат на големината на забите на животното, кои достигнуваат должина од 18 сантиметри. Всушност, зборот мегалодон значи и „голем заб“.
Што јадел мегалодонот?
“Со неговите големи остри заби, мегалодонот јадел месо – најверојатно китови и големи риби, а веројатно и други ајкули. Кога сте толку големи, мора да јадете многу храна, па ви треба многу плен“, вели Бернард.
За тоа има и докази во форма на фосилизирани коски од китови. Некои од нив биле пронајдени со траги од каснувања од заби на мегалодон, а други дури имале скршени врвови од мегалодонски заби, втиснати во коската.
За да се справи со пленот, мегалодонот морал да може силно да ја отвори устата. Се проценува дека неговата вилица била широка 2,7 метри, а опсегот на отворот на устата бил 3,4 метри, доволно голем за да проголта двајца возрасни одеднаш.
Овие вилици имале 276 заби, а студиите кои ја реконструирале силата на каснувањето сугерираат дека таа ајкула можеби била еден од најмоќните предатори што некогаш постоеле. Луѓето имаат сила на каснување од околу 1.317 Њутни (N), додека големите бели ајкули се предвидува дека може да гризнат со сила од 18.216 N. Истражувачите процениле дека мегалодонот имал каснување помеѓу 108.514 и 182.201 N.
Како изгледал мегалодонот?
Повеќето реконструкции претходно покажаа дека мегалодонот изгледал како огромна бела ајкула. Но, сега се верува дека ова е неточно.
Megalodon веројатно имал многу пократок нос во споредба со големите бели ајкули и порамна, речиси смачкана вилица. Како и сината ајкула, имал исклучително долги пекторални перки кои можеле да ја издржат неговата тежина и големина.
„Многу реконструкции го прикажуваат мегалодонот како поголема верзија на големата бела ајкула, бидејќи луѓето долго време мислеа дека се поврзани“, објаснува Ема.
„Сега знаеме дека тоа не е така, а мегалодонот е всушност последен член од друга лоза на ајкули“, додава таа.
Најстариот предок на мегалодонот е ајкула стара 55 милиони години позната како Otodus formus, која можела да порасне до околу 10 метри во должина. Се смета дека еволутивната историја на оваа ајкула се протега до Cretalamna appendiculata, стара 105 милиони години – со што лозата мегалодон е стара над 100 милиони години, пишува National Geographic.
Космополитска ајкула
Мегалодонот живеел на топли тропски и суптропски локации низ светот. Видот бил толку раширен што мегалодонските заби биле пронајдени на сите континенти освен на Антарктикот.
„Забите на овие ајкули може да се најдат на источниот брег на Северна Америка, покрај брегот и на дното на солените потоци и реки во Северна Каролина, Јужна Каролина и Флорида“, објаснува Ема.
„Тие се исто така доста чести во близина на брегот на Мароко и делови од Австралија. Може да се најдат дури и во ОК – иако многу ретко“, додава таа.
„Во Перу е пронајден фосил на мегалодон, кој ги сочинува коските на главата и забите и мала низа пршлени“, вели Ема.
Како изумрел мегалодонот
Знаеме дека мегалодонот изумрел на крајот на плиоценот (пред 2,6 милиони години), кога планетата влегла во фаза на глобално ладење. Не се знае точно кога починал последниот мегалодон, но новите докази сугерираат дека тоа било пред најмалку 3,6 милиони години.
Научниците проценуваат дека до една третина од сите големи морски животни, вклучително и 43% од желките и 35% од морските птици, исчезнале со ладење на температурите и опаѓање на бројот на организми во основата на синџирот на исхрана, што имало влијание врз предаторите на врвот на ланецот. Ладењето на планетата можеби придонело за изумирање на мегалодонот на неколку начини.
Бидејќи возрасните ајкули зависеле од тропските води, падот на температурата на океаните веројатно довел до значителна загуба на живеалиштата. Исто така, може да доведе до исчезнување на пленот на мегалодонот или прилагодување на постудените води и преместување таму каде што ајкулите не можеле да ги следат.
Дали мегалодонот сè уште постои?
„Не. Тој вид дефинитивно не е жив“, забележува Ема. „Ако во океаните сè уште живее животно големо како мегалодон, би знаеле за тоа“…
Како топловоден вид, мегалодонот не би можел да преживее во студените води на длабоките океани, каде што би имал поголеми шанси да остане незабележан.